Roep de Aziatische hoornaar een halt toe

Samen de biodiversiteit bewaren: Roep de Aziatische hoornaar een halt toe. We zoeken vrijwilligers om te helpen.

De Aziatische hoornaar (AH), is een wespachtige invasieve exoot die zeer schadelijk is voor de biodiversiteit en de landbouw. Het beestje staat bovenaan de lijst van de te verdelgen insecten in Europa. Vooral voor bijen vormt deze Aziatische hoornaar een grote bedreiging.

Hoe kan jij helpen?
We zijn op zoek naar vrijwilligers of AH-spotters die een selectieve val in de tuin willen plaatsen en deze regelmatig controleren. De specifieke vallen worden met een lokvloeistof in de tuin geplaatst. Met deze vallen willen we zo veel mogelijk koninginnen van de Aziatische hoornaar proberen te vangen en zo de populatie in te perken.

Interesse om hieraan mee te werken?

Vraag je gratis lokval met lokstof aan bij de milieudienst 

Hoe de val te gebruiken?
Met deze selectieve val kunnen we in het voorjaar (maart t/m mei) zoveel mogelijk Aziatische hoornaar koninginnen proberen te vangen vóór ze een nest bouwen. Met selectief bedoelen we dat andere kleine insecten ook in de val kunnen vliegen, maar grotere insecten zoals de Europese hoornaar kunnen dat niet. De kleine insecten ontsnappen via het rooster, de Aziatische hoornaar blijft wel gevangen. In het najaar (oktober t/m december) vliegen de nieuwe, net bevruchte koninginnen uit en zoeken een plaats om te overwinteren. Ook in deze maanden kan de selectieve val gebruikt worden om de jonge koninginnen te vangen.

De hoornaars kan je in de val lokken met een lokvloeistof. Hiervoor kan je het middel Trappit gebruiken, maar je kan ook zelf makkelijk een goedkoop mengsel maken van 1/3 blond bier + 1/3 zoete witte wijn + 1/3 suikerhoudende siroop (cassis of grenadine). Wespen worden aangetrokken tot suikers als energiebron. Om te vermijden dat bijen massaal door het product aangetrokken worden, wordt er alcohol toegevoegd.

Belangrijk! Om verdrinking te voorkomen van andere insecten: leg watten of sponsje doordrenkt met lokvloeistof in de lokval.

Plaats de val in een open ruimte bv. in de tuin, onder het afdak, op de vensterbank, bij de composthoop,…  met een vrije vliegrichting ten opzichte van de ingang. Hou eventueel rekening met bescherming tegen overvloedige regen. Zorg er alleen voor dat je val niet de hele dag in de volle zon staat en dat deze niet om kan waaien. Controleer dagelijks de lokval en vervang om de 3 weken de lokvloeistof. Bij warm weer: vul de vloeistof regelmatig bij.


Wat als je een hoornaar gevangen hebt?
Wanneer je Aziatische hoornaars gevangen hebt, zet je de val in een plastiek zak een dag in de diepvries. Op die manier sterven de hoornaars die nog levend in de val zaten. Om de val daarna opnieuw te gebruiken, laat je best één of meer dode hoornaars in de doos liggen. Ze geven namelijk een bepaalde geur af die andere Aziatische hoornaars aantrekt. Let er ook steeds op dat de hoornaars zeker dood zijn vooraleer je de lokvloeistof bijvult.

Belangrijk is wanneer je een Aziatische hoornaar gevangen hebt, je een foto maakt en je vangst registreert via www.waarnemingen.be of www.libvzw.be . Op die manier weten we waar de hoornaars zich graag nestelen.

Hoe herken je de Aziatische hoornaar?
De Aziatische hoornaar is ongeveer 3,5 centimeter groot. Ze is zwart van kleur en heeft opvallende oranje vlekken op haar kop. Ook op het achterlijf zie je een oranje band. De poten zijn half zwart, half geel van kleur. 

De niet-schadelijke Europese hoornaar is groter, vooral roodbruin van kleur en heeft meerdere gele banden op het achterlijf. Ook de pootjes zijn volledig roodbruin. Dit insect is nuttig en zachtaardig, dus deze willen we zeker niet verdelgen. 

De nesten van de hoornaar
In het voorjaar verlaten de koninginnen hun schuilplaats en maken een eerste nieuw, klein nest. Dit doen ze altijd op een beschutte plaats, vaak door mensen gemaakt: schuren, tuinhuisjes, afdaken, luifels,... maar ook in struiken en hagen. Deze voorjaarsnesten bevinden zich dicht bij de grond of op maximum enkele meters hoogte. In dit stadium van het nest is verdelging door een professionele verdelger nog eenvoudig uit te voeren.

Het nest heeft in het begin de grootte van een pingpongbal, maar na enkele weken kan de bol al zo groot als een meloen zijn. Op het einde van het voorjaar, kan een nest de grootte hebben van een volleybal. De kleur is meestal lichtbruin.

In de zomer beginnen de werksters een tweede, definitief nest te maken. Dit bevindt zich meestal in een hoge boomtop in de buurt van het eerste nest. Deze nesten kunnen dan uitgroeien tot 1 meter groot. Door het bladerdek zijn deze nesten meestal zeer moeilijk te zien.

Hou altijd afstand!
Een Aziatische hoornaar is heel beschermend naar haar nest toe en kan zeer gevaarlijk en in groep uithalen. Hou dus altijd ruim afstand van het nest (meer dan 5 meter). Als het nest in een tuinhuis of dergelijke hangt, is het aangeraden de ruimte niet meer te betreden. Professionele verdelgers zijn opgeleid en dragen speciale beschermkledij. Een wespenpak is onvoldoende.

Wat moet je doen als je denkt een Aziatische hoornaar of een nest te zien? 

Maak bij de milieudienst een melding van een eventueel nest

Een van onze vrijwillige imkers neemt vervolgens contact met jou op en komt ter plaatse kijken of het al dan niet over de Aziatische hoornaar gaat. Indien het een primair nest betreft, gaat de imker over tot het verdelgen van het nest. Bij secundaire nesten schakelen wij de Brandweer in om het nest te komen vernietigen. Daarnaast worden alle nesten gemeld op www.vespawatch.be.

Vespa-Watch
Vespa-Watch is het Vlaamse meld- en informatieplatform voor de Aziatische hoornaar. Dit platform is in het leven geroepen om de soort op te volgen. Samen met de evolutie van de populatie van Aziatische hoornaar wordt Vespawatch ook steeds verder ontwikkeld voor het beheer van de soort. Particulieren, besturen, verdelgers… kunnen zich steeds richten tot Vespa-Watch voor informatie. Alle te verdelgen nesten (en bij voorkeur ook niet te verdelgen nesten) moeten worden gemeld via www.vespawatch.be. Vespa-Watch is zelf geen verdelgende instantie en spoort ook geen nesten op.

Op de website van het Vlaams Bijeninstituut vind je ook een handige video terug over het gebruik van een hoornaarval.