Wat kan je doen tegen steenmarters?

Hoor je ’s nachts vreemd lawaai op je zolder? Of stel je op een ochtend vast dat een kabel van je auto is doorgebeten? Dan heb je misschien wel een steenmarter op bezoek. Hoewel het zeer nuttige dieren zijn, is overlast of schade uiteraard niet leuk. Gelukkig kan je tegen de verschillende problemen maatregelen nemen om je eigendom te beschermen. Toch schade geleden? Dan kan je in specifieke gevallen een schadevergoeding krijgen.

Hieronder vind je antwoord op de vragen:

• Mag je zelf een steenmarter vangen of doden?
• Wat kan je wel doen als je vermoedt dat je een steenmarter op bezoek hebt?
• Heb je toch schade?
  
  

Kennismaking met de steenmarter

• Een steenmarter herken je aan zijn lichtbruine kleur, zijn lange pluimstaart, en een grote witte vlek op de keel en voorpoten. Ze  zijn ongeveer zo groot als een kat, maar staan lager op de voorpoten. Let op: zijn broertje, de boommarter, lijkt erg op hem, maar is meer chocoladebruin, heeft grotere oren hoger op de kop en heeft meestal een meer crème-kleurige bef die minder ver doorloopt.  
• Steenmarters zijn bijzonder lenige dieren, die uitstekend kunnen klimmen en zich letterlijk in allerlei bochten kunnen wringen; een opening van nauwelijks 3 à 5 cm volstaat om ergens binnen te dringen.
• Steenmarters eten veel muizen en ratten. Het zijn dus zeer nuttige dieren. Daarnaast staan ook vruchten, insecten, spinnen, en (keuken)afval op hun menu. Ze durven ook wel (kippen)eieren en uitzonderlijk eens een duif, kip, eend, cavia of dwergkonijn roven.
• Marters zijn schemer- en nachtactief en net wanneer wij willen slapen beginnen zij aan hun activiteiten.
• Hoewel het aantal problemen met steenmarters toeneemt, kunnen we niet spreken van een steenmarterplaag. Gezien het territoriaal karakter van steenmarters, is er ook een maximale capaciteit. Alle geschikte territoria in Vlaanderen zijn intussen weer ingenomen.

Mag je zelf een steenmarter vangen of doden?

Nee. Steenmarters zijn een beschermde diersoort. Het is bij wet verboden om ze te vangen of doden.

Het heeft trouwens helemaal geen zin om het dier te verjagen of te verhuizen, want een vrijgekomen territorium wordt snel ingenomen door een soortgenoot. Zoals alle roofdieren, zijn ook steenmarters erg territoriaal. Zo kan er slechts een beperkt aantal individuen in één gebied voorkomen. Een vrijgekomen plek wordt dan ook heel snel bezet door een jong individu.

Maar kiest de nieuwkomer dan ook voor dezelfde nestplaats? Heel vaak wel. Steenmarters hebben immers sterke geurklieren op hun voetzolen waardoor ze overal waar ze lopen een geurspoor achterlaten. Zo’n geurspoor is een van de manieren om hun territorium te markeren. In de buurt van hun schuilplaats zijn die geuren het sterkst. Andere steenmarters ruiken echter wanneer een geurspoor oud wordt en weten dus wanneer een territorium niet meer bewaakt wordt. Een nieuwe steenmarter hoeft dus maar het oude geurspoor te volgen om dezelfde geschikte nestplaats terug te vinden die de vorige steenmarter gebruikte.

Bovendien compenseren de steenmarters de verliezen door hun voortplanting te intensifiëren. Zo nemen meer wijfjes aan de voortplanting deel (terwijl sommige wijfjes anders wel eens een jaar overslaan), neemt het aantal jongen per worp toe en stijgen de overlevingskansen van deze jongen.

Wat kan je wel doen als je vermoedt dat je een steenmarter op bezoek hebt?

1. Steenmarters in huis
   
   
   1. Zorg dat je zeker bent dat het om een steenmarter gaat. Ook andere dieren, zoals muizen, vogels of vleermuizen kunnen immers lawaai maken of voor schade zorgen.
      • Zoek naar typische sporen van de steenmarter, bv. uitwerpselen (latrines), bijtsporen in zacht materiaal zoals kabels of isolatiemateriaal, afdrukken van poten, ...
      • Het typische lawaai van een steenmarter is een luid gebonk. Of je hoort het gekrijs van vechtende marters.
        
        
   2. Zoek uit hoe de steenmarter binnenkomt.
      • Steenmarters kunnen langs regenpijpen, klimplanten of zelfs de muur naar boven klimmen. Een kleine opening is voldoende om binnen te geraken. Als je niet zeker bent of de steenmarter de opening gebruikt, steek dan een prop papier of doek in de opening. Wanneer die enkele dagen later uit het gat is geduwd of erin is getrokken, is de kans groot dat er een steenmarter is doorgekropen.
        
        
   3. Zorg ervoor dat de steenmarter niet meer binnen kan:
      • Verwijder mogelijkheden om op te klimmen. Snoei struiken of bomen die toegang kunnen geven. Bij bomen kan je ook een marterkraag plaatsen. Dit is een stuk gladde plastic rond de stam. De marter heeft hier geen grip op.
      • Maak openingen dicht met stevig materiaal zoals gaas, cement, harde plastic of hout. Een opening volspuiten met PUR-schuim is NIET voldoende. De marter zal het schuim open krabben. Een combinatie van gaas en PUR is wel afdoende.
      • Let er wel op dat je de dieren niet insluit. Een steenmarter die naar een uitweg zoekt, kan heel veel schade aanrichten. Een dode steenmarter zorgt in huis voor heel wat geurhinder. Maak openingen pas dicht als het dier weg is of verjaag het dier door veel lawaai te maken.
        
        
   4. Zorg voor een nieuwe woonst (optioneel). Je kan elders een alternatieve schuilplaats voor de steenmarter voorzien. Als die schuilplaats goed genoeg is, kan voorkomen dat de steenmarter elders een andere woning opzoekt.
      • In het wild schuilen steenmarters vaak onder (erg) grote houtstapels of in hooi- en houtschuren. Een ideale houtstapel bezit onderin meerdere holle ruimten met eventueel wat nestmateriaal (droge bladeren, hooi, …) erin. Hij wordt opgebouwd uit meerdere lagen van dun en dik snoeihout zodanig dat het onderste deel steeds droog blijft. Doorgaans is zo’n stapel 2 à 3 meter hoog. Een klein schuurtje met in een hoekje een stapel balen hooi of stro is ook geschikt. Ze worden zo gestapeld dat erin een ruime warme holte overblijft.
        
        

2. Steenmarters in de auto
   
   Indien mogelijk, parkeer je auto in een goed afgesloten garage.
   
   Volgende middelen zijn het meest effectief:

   • een stroomstootapparaatje in de motorruimte. Dat werkt volgens het principe van een schrikdraad, waardoor de steenmarter een lichte elektrische schok voelt wanneer hij in de motorruimte kruipt. Laat het apparaatje installeren door je autoverdeler of garagist (dat kan al vanaf € 70). Zo vermijd je problemen met de garantie.

   • Een draadrooster of kabelgoot om de motorruimte of kabels onbereikbaar te maken. Informeer je hierover bij je garagist. Ben je technisch aangelegd en wil je dat zelf doen, contacteer dan vooraf en achteraf toch even je garagist om garantie- of verzekeringsproblemen te vermijden. Marterafwerende kabelgoten zijn verkrijgbaar in de handel voor ongeveer € 9 per twee meter.

     Wat werkt niet?

     • Apparaten met ultrasone geluiden (soms in combinatie met stroomstoten) zijn hoogstens tijdelijk effectief. De dieren wennen aan het geluid en laten zich er dan niet meer door tegenhouden. Bovendien kunnen ook allerlei andere dieren er last hebben (zoals vleermuizen, maar bv. ook je huisdieren).

     • Martersprays en geureblokjes: er zijn geen studies die de duurzame bescherming bieden.

     • Elektrische mat is slechts een tijdelijke oplossing.

3. Steenmarters in het kippenhok (ook konijnen, hamsters, cavia’s…)
   
   Een goed afsluitbaar nachthok is de goedkoopste oplossing om je pluimvee en hun eieren te beschermen. Je kan je dieren ook binnen een ren houden. Voorzie hiervoor een degelijke afsluiting. Bescherm je dieren tegen marters, dan zijn ze meteen ook veilig voor andere mogelijke rovers.
   
   Enkele tips:
   
   
   • Gebruik stevig (marter)gaas van minstens 1,5 mm dik. Zo vermijd je dat de steenmarter er doorheen bijt.
   • Neem een maximale gaasgrootte van 4×4 cm; zo kan de steenmarter er niet doorheen glippen. Wil je ook kleine marterachtigen buiten houden neem dan een kleinere gaasopening van 1,5×1,5 cm.
   • Marters zijn goede klimmers en springers. De hoogte van de kippenren is minstens twee meter hoog.
   • Een volière of kooi, die ook bovenaan en onderaan is dichtgemaakt, met hetzelfde gaas of een gaasnet is nog veiliger.
   • Een elektrisch schrikdraadje onderaan – op 20 cm hoogte – en bovenaan verhoogt de veiligheid. Doe dit wel rondom het gehele hok.
   • Extra beveiliging bij de grond is voor steenmarters niet noodzakelijk, want ze graven zelden. Maar je kan beter ineens je kippenhok ook vossenvrij maken door enkele tegels of platen van 40 cm breed rondom de omheining te leggen of de draad schuin naar buiten toe 50 cm diep in te graven. Zo kan de vos er niet onderdoor graven. Als je enkel een draad ingraaft, denk er dan aan een stenen drempel aan de toegangsdeur van het hok te leggen en de deur goed te laten aansluiten.
   • Bomen, schuurtjes en andere opstapjes naast het kippenhok bieden een ideale klimhulp. Een omheining verliest hierdoor zijn nut. Hou dus rekening met de omgeving van het kippenhok.

Heb je toch schade?

In sommige gevallen kan je via het Agentschap Natuur en Bos (ANB) een schadevergoeding bekomen. Hiervoor moet je wel voldoen aan een aantal voorwaarden:

• Je moet minstens één van de basismaatregelen genomen hebben die je terugvindt op de website
• Bereken de schade en zorg voor bewijsstukken. De schade moet minstens 300 euro bedragen.
• Meld de schade binnen de 14 kalenderdagen via het e-loket of het formulier op de website

Nog vragen: Contacteer Natuur en Bos. 

Sommige autoverzekeringen dekken in hun omnium-waarborg schade aan de wagen door een steenmarter. Het hangt ervan af hoe die ‘schade door wild’ interpreteert. Vraag dit na bij je eigen verzekeraar.